Στο περιοδικό "Chemistry and Life" No. 3, 1972, υπήρχε ένα άρθρο για το πώς να καλλιεργούν κρυστάλλους από μεταλλικό χαλκό, ήταν καλογραμμένο και δεν θα το ξαναπώ, απλώς θα το παραθέσω:
ΑΣ ΚΑΛΥΨΟΥΜΕ ΚΡΥΣΤΑΛΛΟΥΣ ΧΑΛΚΟΥ
Όχι, δεν κάναμε λάθος. Όχι θειικός χαλκός - πιθανότατα έχετε λάβει αυτούς τους κρυστάλλους περισσότερες από μία φορές - αλλά πραγματικό μεταλλικό χαλκό.
Επίσης, προφανώς παρατηρήσατε πολύ μικρούς κρυστάλλους χαλκού - καλύπτουν ένα σιδερένιο καρφί βουτηγμένο σε διάλυμα θειικού χαλκού. Είναι τόσο μικρά που η κοκκινωπή μεμβράνη φαίνεται συνεχής και ομοιόμορφη. Και για να αναπτυχθούν μεγάλοι κρύσταλλοι, πρέπει να κάνετε αυτό: επιβραδύνετε την αντίδραση. Όταν τα μόρια της απελευθερωμένης ουσίας εναποτεθούν σε έτοιμους μικρούς κρυστάλλους, θα αναπτυχθούν.
Ας το κάνουμε. Τοποθετούμε κρυστάλλους θειικού χαλκού στον πάτο ενός βάζου ή ποτηριού, τους σκεπάζουμε με ψιλό επιτραπέζιο αλάτι και σκεπάζουμε με έναν κύκλο διηθητικό χαρτί ή blotter, κομμένο ακριβώς στη διάμετρο του δοχείου. Στον χάρτινο κύκλο θα τοποθετήσουμε έναν λίγο μικρότερο κύκλο, αυτή τη φορά σιδερένιο. Πρέπει να καθαριστεί με λεπτό γυαλόχαρτο. Και τέλος, γεμίστε τα πάντα με ένα κορεσμένο διάλυμα επιτραπέζιου αλατιού έτσι ώστε να είναι αρκετά εκατοστά πάνω από τον σιδερένιο κύκλο.Καταλαβαίνετε βέβαια γιατί χρειάζεται το επιτραπέζιο αλάτι. Απόλυτα σωστό - να επιβραδύνει την απελευθέρωση χαλκού.
Η προετοιμασία ολοκληρώθηκε, η ίδια η εμπειρία ξεκινά. Θα πάει χωρίς την παρέμβασή μας, απλά πρέπει να περιμένουμε και να παρακολουθήσουμε. Ο χρόνος αναμονής εξαρτάται από τις πειραματικές συνθήκες, κυρίως από τη θερμοκρασία. Συνήθως, μέσα σε λίγες μέρες, θα σχηματιστούν γυαλιστεροί κρύσταλλοι χαλκού. Το σχήμα και το μέγεθός τους μπορεί να ποικίλουν ανάλογα με το μέγεθος των κρυστάλλων θειικού χαλκού και την ποσότητα τους, τη διάμετρο του δοχείου, το ύψος του στρώματος άλατος και τη θερμοκρασία. Μερικές φορές μεγαλώνουν όμορφα χάλκινα "δέντρα" - δενδρίτες (η λέξη προέρχεται από το ελληνικό "δέντρο"), κρύσταλλοι που δεν έχουν ακόμη αναπτυχθεί πλήρως. Οι νιφάδες χιονιού, ο παγετός, τα παγωμένα σχέδια στο γυαλί είναι επίσης δενδρίτες.
Φυσικά, θα θέλετε να κρατήσετε τους κρυστάλλους που λαμβάνετε. Τα ξεπλένουμε με νερό, τα γεμίζουμε με αραιωμένο θειικό οξύ και τα φυλάμε σε κλειστό δοχείο, χωρίς πρόσβαση στον αέρα.
I. Ilyin.
Όσο πιο παχύ είναι το στρώμα του επιτραπέζιου αλατιού και όσο χαμηλότερη είναι η θερμοκρασία, τόσο πιο αργά και, επομένως, όσο μεγαλύτεροι και διαμορφωμένοι θα αναπτυχθούν οι κρύσταλλοι. Επίσης, το μέγεθος των κρυστάλλων και ο ρυθμός ανάπτυξης θα εξαρτηθούν από το μέγεθος των κρυστάλλων του επιτραπέζιου αλατιού, αφού οι κρύσταλλοι αναπτύσσονται στο στρώμα του αλατιού, ανάμεσα στους κρυστάλλους του. Το επιτραπέζιο αλάτι και ο θειικός χαλκός είναι φθηνές και άμεσα διαθέσιμες ενώσεις, και μου φαίνεται ότι θα είναι πολύ ενδιαφέρον να διεξαχθεί έρευνα προκειμένου να εντοπιστούν οι βέλτιστες συνθήκες ανάπτυξης και να ληφθούν σωστοί και μεγάλοι κρύσταλλοι.
